Gjenetika !!!

Titulli: Gjenetika !!! Fri Oct 05, 2007 12:34 am

Gjenetika eshte nje shkence qe nuk ka me shume se 100 vjet qe i ka nisjet e veta po edhe pse kaq e re ka zene nje vend mjaft te rendesishem ne jeten tone te perditshme duke filluar qe nga ana mjeksore si psh terapite e semundjeve te ndryshme e deri te perdorimi i gjenetikes ne raste te ndryshme kriminalistike.
Ta marresh holle holle, gjenetika eshte nje shkence mikroscopike sepse merret pak a shume me materialin qe ndodhet ne berthamat e qelizave permasat e te cilave shkojne ne te dhjetrat e micronit(10^-7).
Secili nga ne e ka degjuar se ne berthamat e qelizave ka material gjenetik i cili kryen funksione te shumta ne trupin e njeriut.Me miliona operacione cdo sekond kane nevoje per materialin gjenetik.
Ne qofte se do te japim disa numra per trupin e njeriut mund te themi se jemi te perbere nga rreth 65 mije miliarde qeliza dhe secila prej ketyre ka ne berthamat e tyre 1.8 meter ADN.
Kjo ADN ka rreth 3 miliard nukleotide.ky material perdoret nga cdo qelize per te jetuar ose te themi me mire per te mbijetuar.
Qelizat e kuqe te gjakur qe e heqin berthamen qe te kene sa me shume hapesire per te ushtruar funksionet e tyre kane nje jetegjatesi rreth 120 dite nga paaftesija per te rinovuar strukturat e veta te brendshme.
Cdo qelize qe jeton duhet te kete te njejtin material gjenetik qe te mund te ece perpara.
Edhe vdekja e nje qelize me ane te procedurave te ndryshme sic eshte apoptoze ose ndryshe sic quhet ndryshe "vdekje e programuar" ka nevoje per materialin gjenetik.

Nese marrim parasysh qe cdo sekond trupi i njeriut prodhon rreth 2 milion qeliza gjaku dhe se po kaq qeliza shkaterrohen,ose qe jetegjatesia e qelizave te bardha eshte shume i shkurter dhe se here pas here duhet te zevendesohen dhe se cdo sekond trupi i njeriut duhet te jete ne gjendje ti beje balle mikroorganizmave te ndryshem qe mund ta sulmojne dhe se sa dhjetra lloje hormonesh qe duhet te prodhohen cdo sekond qe ta mbajne trupin ne nje ekuiliber te mahnitshem do ta kuptonim me mire se sa rendesi ka ajo strukture e vogel brenda cdo qelize.
Ka raste qe mjafton nje gabim ne ato 3 miliard baza,sic ndodh ne disa semundje gjenetike dhe trupi i njeriut mund te shkoje drejt vdekjes.
Keto jane si tip hyrjeje per sa i perket gjerave qe eshte ne gjendje te beje materiali gjenetik ne trupin e njeriut.Ky material gjenetik qe quhet ADN(acidi deoksiribonukleik)ose ARN(acid ribonukleik).
Keto dy forma ndryshojne njeri nga tjetri per llojin e sheqerit ose me mire tethemi per nga grupi qe eshte i vendosur te karboni 2 i sheqerit dhe per nga llojet e bazave te azotuara(tek arn ka uracil ne vend te timines).

Titulli: Re: Gjenetika !!! Fri Oct 05, 2007 12:37 am

Pak histori mbi ADN-n

Ketu ka pak nga historia e ADN qe ka qene nje konkurence e vertete ndermjet shkencetaresh te asaj kohe por ku ne fund triumfuan ata qe diten te perdornin informacionet e mbledhura:

Ne fund te shekullit te 19 nje biokimist gjerman gjeti acidet nukleike,polimere nukleotidesh te gjate te formuar nga sheqer,acid fosforik dhe disa lloj bazash qe permbanin azot.
Me vone u gjet qe sheqeri i acideve nukleik mund te ishte ose riboza ose deoksiriboza dhe keshtu acidet nukleik ishin ne 2 forma:ARN dhe ADN.
Ne vitin 1943 Oswald Avery gjeti qe adn mbante materialin gjenetik dhe mendoi se ajo mund te ishte gjeni.
Njerezit akoma mendonin se nje gjen duhet te ishte nje proteine por me vone u pranua ideja qe adn ishte nje molekule gjenetike.

Ne 1932 ,nese nuk gabohem, Griffith u mundua i pari te gjente dicka rreth molekules se ADN kur beri eksperimentet e para per te provuar qe ADN eshte pergjegjes per trashgimine.
I pari u be nga Griffith i cili perdori 2 tipe bakteriesh IIR dhe IIIS(r qendron per rough=i ashper per sa i perket siperfaqes ndersa s=smooth= i bute).eksperimente nuk eshte qe tregoi ndonje gje te madhe po sherbeu per ato te me vonshmet.
Sipas ketij eksperimenti bakteriet IIIS ishin te demshem ne trupin e miut qe u perdor ndersa IIR jo.
U vrane bakteriet IIIS me nxehtesi dhe u pa qe miu nuk vdiste.
Kur i vendosen bakterie S te vrara dhe R te gjalla dhe u pa qe ne trupin e miut kishte bakterie S te gjalla.
Ky ne fakt ishte principi trasformues qe behet tek bakteries ,nje nga 3 mekanizmat qe perdorin bakteriet per te levizur dna e tyre.

Ne vitin 1948 Linus Pauling gjeti qe proteinat mund te merrnin format e helikes(helika alfa).
Ne 1950 Erwin Chargaff gjeti qe vendosjet e bazave te azotuata ishte te ndryshme por kishin nje proporcionalitet 1-1.
Keto gjetje ishin shume te rendesishme per gjetjen e struktures.

Ne vitet '50 gara per te gjetur strukturen ishte akoma e hapur.
Ne Universitetin e Kembrixhit Francis Crick dhe James Watson ishin terhequr shume nga puna e Pauling-ut. Nderkohe ne King's College te Londres Maurice Wilkins dhe Rosalind Franklin ishin duke studiuar edhe keta ADN-n.
Grupi i Kembrixhit kishte si qellim te bente modele te ndryshme fizike dhe te ulnin sa me shume mundesite e gjetjes se struktures. Nderkohe grupi i King College arriti ti afrohej edhe me shume duke i pare molekulat e adn me ane te rrezeve X.

Ne 1951,Watson qe prezent ne nje fjalim te Fraklin rreth punes se saj. Ajo kishte gjetur se ADN-JA ekzistonte ne 2 forma dhe keto forma vareshin nga lageshtia e ambientit rreth e qark.
Kjo nxirrte si perfundim qe grupet fosfat duhet te ishin nga pjese e jashtme e struktures.nje eksperiment i kryer me pare ku u perdoren viruse qe infektonin E.coli nje lloj bakteri nxorre ne pah disa karakteristika te tjera.
Duke perdorur principin qe ADN permban fosfor dhe proteinat sulfur u perdoren izotope te sulfurit dhe fosforit.Koka e virusit permbante izotopin e sulfurit dhe ADN virale ate te fosforit.
Kur u infektua bakteri u pa qe brenda bakterit mund te identifikohej izotopi i fosforit ndersa ai i squfurit ishte jashte.Kjo tregonte qe vetem ADN-ja futej ne bakter dhe se ajo ishte pergjegjes per trasmetimin e virusit.

Watson u kthye me nje grup informacionesh dhe u mundua me shokun e tij te bente nje model qe doli i deshtuar.pas kesaj pothuajse qene gati te linin kerkimet por nuk e bene per shkak te rrjedhojes qe morren ngjarjet.

Franklin duke punuar vetem me rrezet X gjeti qe forma e ADN-s ne ambientin me te lagesht kishte te gjitha karakteristikat per me qene nje helike.
Ajo mendoi se gjithe ADN-ja duhet te ishte nje helike por nuk desh ta tregonte kete gje derisa te kishte prova te mjaftueshme per formen tjeter gjithashtu.
Wilkins ishte i bezdisur.ne janar,1953,ai i tregoi gjetjet e bera nga Franklin,Watsonit,pa pasur lejen e saj.

Watson dhe Crick moren nje hap te rendesishem ,duke sugjeruar se molekula ishte e bere nga 2 zinxhire nukleotidesh,secili ne forme helike sic e kishte gjetur Franklin por njeri shkonte per siper tjetri per poshte.
Gjithashtu Krick kishte marre vesh per gjetjet e Chargaffit per bazat ne veren e '52.
Ai ia shtoi kete tipar struktures keshtu qe bazat te lidheshin ne qender te helikes dhe te mbanin largesine ndermjet helikes te njejte.

Watson dhe Krik treguan se cdo zinxhir i ADN-s ishte komplementare e tjetres. Gjate ndarjes se qelizes,2 zinxhiret ndaheshin nga njeri tjetri dhe formoheshin zinxhire te tjere.

Titulli: Re: Gjenetika !!! Fri Oct 05, 2007 12:39 am

Historia e genetikës
Genetika moderne filloi me punen e Gregor Mendelit, i cili formuloi bazen e koncepteve te trashegimise.
Valter Sutoni parashtroi qe kromozomet ishin pjese e faktoreve trashegimore te Mendelit.
Gjenetika është nje shkence qe nuk ka me shume se 100 vjet qe i ka nisjet e veta po edhe pse kaq e re ka zene nje vend mjaft te rendesishem ne jeten tone te perditshme duke filluar qe nga ana mjeksore si psh terapite e semundjeve te ndryshme e deri te perdorimi i gjenetikes ne raste te ndryshme kriminalistike.ta marresh holle holle gjenetika është nje shkence microscopike sepse merret pak a shume me materialin qe ndodhet ne berthamat e qelizave permasat e te cilave shkojne ne te dhjetrat e micronit(10^-7).
Secili nga ne e ka degjuar se ne berthamat e qelizave ka material gjenetik i cili kryen funksione te shumta ne trupin e njeriut.me miliona operacione çdo sekond kane nevoje për materialin gjenetik. ne qofte se do te japim disa numra për trupin e njeriut mund te themi se jemi te perbere nga rreth 65 mije miliarde qeliza dhe secila prej ketyre ka ne berthamat e tyre 1.8 meter adn(do me ndodhe shpesh ta shkruaj me te vogla kete sigel po merreni si ADN).kjo adn ka rreth 3 miliard nukleotide.
Ky material perdoret nga çdo qelize për te jetuar ose te themi me mire për te mbijetuar.qelizat e kuqe te gjakur qe e heqin berthamen qe te kene sa me shume hapesire për te ushtruar funksionet e tyre kane nje jetegjatesi rreth 120 dite nga paaftesija për te rinovuar strukturat e veta te brendshme.dhe çdo qelize qe jeton duhet te kete te njejtin material gjenetik qe te mund te ece perpara.edhe vdekja e nje qelize me ane te procedurave te ndryshme sic është apoptoze ose ndryshe sic quhet ndryshe "vdekje e programuar" ka nevoje për materialin gjenetiknese marrim parasysh qe çdo sekond trupi i njeriut prodhon rreth 2 milion qeliza gjaku dhe se po kaq qeliza shkaterrohen,ose qe jetegjatesia e qelizave te bardha është shume i shkurter dhe se here pas here duhet te zevendesohen dhe se çdo sekond trupi i njeriut duhet te jete ne gjendje ti beje balle mikroorganizmave te ndryshem qe mund ta sulmojne dhe se sa dhjetra lloje hormonesh qe duhet te prodhohen çdo sekond qe ta mbajne trupin ne nje ekuiliber te mahnitshem do ta kuptonim me mire se sa rendesi ka ajo strukture e vogel brenda çdo qelize.
Ka raste qe mjafton nje gabim ne ato 3 miliard baza,sic ndodh ne disa semundje gjenetike dhe trupi i njeriut mund te shkoje drejt vdekjes.
Keto janë si tip hyrjeje për sa i perket gjerave qe është ne gjendje te beje materiali gjenetik ne trupin e njeriut.ky material gjenetik qe quhet adn(acidi deoksiribonukleik)ose arn(acid ribonukleik).
Keto dy forma ndryshojne njeri nga tjetri për llojin e sheqerit ose me mire tethemi për nga grupi qe është i vendosur te karboni 2 i sheqerit dhe për nga llojet e bazave te azotuara(tek arn ka uracil ne vend te timines).Kurre mos debato me nje idiot!
Njerezit mund te mos e bejne dallimin! (Ligj i Marfit)

Titulli: Re: Gjenetika !!! Fri Oct 05, 2007 12:39 am

ADN-ja E SFIDON RASTËSINË

Matematicientët kanë vërtetuar sot se rastësia nuk luan asnjë rol në formimin e informatave të koduara brenda ADN-së. Kur dihet se molekula e ADN-së është e përbërë nga miliona qifte bazash, gjasat e një krijimi të rastësishëm të qoftë edhe të një gjeni të vetëm nga 200 000 sosh që e përbëjnë ADN-në, janë më të pakta se sa edhe fjala “e pamundur” do ti shprehte. Frank Salisbury, një biolog evolucionist, i thotë fjalët në vijim rreth kësaj “pamundësie”.

Një proteinë mesatare mund të përfshijë deri në 300 aminoacide. Gjeni i ADN-së që kontrollon këtë do ti ketë 1 000 nukleotide në zingjirin e tij. Duke qenë se ekzistojnë katër lloje të nukleotideve në zingjirin e ADN-së, një zingjirë i tillë i përbërë nga 1 000 lidhje mund të ekzistojë në 41000 forma. Duke përdorur një algjebër të thjeshtë ne shohim se 41000 =10600. Kur numri dhjetë shumëzohet me vetveten 600 herë e jep një figurë ku numri 1 ka pas vetes 600 zero! Ky numër është tërësisht jashtë kufinjëve të të kuptuarit tonë.

Sikur edhe po të supozonim se në një mjedis janë të pranishme të gjitha nukleotidet e nevojshme bashkë me kompleksin e molekulave dhe enzimeve të nevojshme për kombinimin e tyre, gjasat që këto nukleotide të radhiten në sekuencën e dëshiruar janë 1në 41000, ose me fjalë tjera 1 në 10600. Shkurt thënë, gjasat e formimit të rastësishëm të kodit të një proteine mesatare të trupit të njeriut në ADN janë 1 me një njësh tjetër të pasuar nga 600 zero. Ky numër, i cili është shumë më larg se sa të jetë astronomik, do të thotë në praktikë: gjasë “zero” . E kjo do të thotë se një sekuencë e tillë duhet të jetë e ndikuar nga kontrolli dhe dituria e një fuqie të menqur dhe të vetëdijshme. Gjasat janë zero që kjo të ndodhë “aksidentalisht” apo “rastësisht”.

Mendo rreth librit qe je duke e lexuar pikërisht tani. Si do të reagoje ti ndaj dikuj që do të thoshte se shkronjat janë bashkuar rastësisht nga vetvetiu dhe e kanë formuar këtë shkrim? Është shumë e qartë se libri është shkruar nga një person intelegjent dhe i vetëdijshëm. Njësoj është edhe me ADN-në.

Fransis Crick, biokimisti i cili e zbuloi strukturën e ADN-së ka fituar qmimin Nobël për hulumtimet e kryera në këtë fushë. Crick, i cili ishte një evolucionist i flaktë, dha këtë pohim shkencor në librin që e shkroi pas vërtetimit të strukturës së mrekullueshme të ADN-së: “Një njeri i ndershëm, i armatosur me tër njohuritë që i kemi në dispozicion tani, mundet vetëm të pohojë se në njëfarë mënyre, origjina e jetës paraqitet në një moment që është gati mrekulli.” Pra edhe sipas mendimit të Crick-ut, i cili ishte një nga ekspertët më të mëdhenjë të ADN-së, jeta kurrë nuk mund të ketë lindur në tokë në mënyrë spontane.

Kur ne kemi parasysh rregullin dhe balancin sensitiv në të dhënat brenda ADN-së, bëhet edhe më e qartë se sa e pamundur është që ato të kenë ardhur në jetë nga rastësia. Të dhënat e ADN-së, që përbëhen nga më shumë se 3 bilionë shkronja, janë të kompozuara nga një sekuencë speciale dhe të kuptimshme të shkronjave A-T-G-C. As edhe një shkronjë e vetme nuk duhet të vendoset gabimisht në këtë sekuencë. Një fjalë e shkruar gabimisht apo një gabim shkronjë në një enciklopedi mund të anashkalohet dhe të injorohet. As që edhe do të vërehet. Sidoqoftë, qoftë edhe një gabim i vetëm në ndonjë nga bazat qifte të ADN-së, si psh një shkronjë e koduar gabimisht në 1 bilion e 719 milion e 348 mijë e 632 qifte bazash, do të shkaktonte rezultate të tmerrshme për qelizën, dhe bashkë me këtë edhe për vetë personin. Për shembull, hemofilia (leukimia) është pasojë e një kodimi të tillë të gabueshëm. Janë disa sëmundje trashëguese që shkaktohen nga disa parregullsi në renditjen gjenetike. E vetmja arsye e këtyre sëmundjeve potencialisht shumë të rrezikshme, është se një apo disa nga miliona shkronjat e kodit gjenetik gjenden në vendin e gabuar. Mongolizmi, apo Sindromi i Daunit është gjërësisht i përhapur. Shkaktohet nga prezenca e një ekstra kromozomi në qiftin 21 të kromozomeve në secilën qelizë. Një shembull tjetër është sëmundja e Hantingtonit. I godituri nga kjo sëmundje është mjaft i shëndetshëm deri në moshën 35 vjeqare, por pastaj një spazmë e pakontrolluar muskulore paraqitet në duart, këmbët dhe fytyrën e tij. Pasi që kjo sëmundje fatale dhe e pashërueshme afekton edhe trurin, kujtesa dhe fuqia e të menduarit tek i sëmuri progresivisht dobësohen.

Të gjitha këto sëmundje gjenetike e zbulojnë një fakt të rëndësishëm: kodi gjenetik është aq i ndjeshëm dhe i balancuar, dhe i përllogaritur në mënyrë aq minutore, sa që edhe ndryshimet më të vogla mund të kenë pasoja serioze. Një shkronjë më shumë apo një shkronjë më pak mund të qojë deri te një sëmundje vdekjeprurëse apo deri te efekte gjymtuese për tërë jetën. Për këtë arsye është definitivisht e pamundur që të mendosh se një ekuilibër i tillë senzitiv erdhi në jetë nga rastësia dhe u zhvillua nëpërmes mutacionit, ashtu siq mundohet teoria e evolucionit të na bëjë të besojmë. Nëse do të ishte ashtu, si u krijuan dhe si u koduan informatat enorme brenda ADN-së? Evolucionistët, të cilët rrënjët e jetës ua lënë rastësisë, faktikisht nuk kanë asnjë koment për të bërë në temën e rrënjëve të jetës. Kur i pyet ata lidhur me rrënjët e ADN-së, me fjalë tjera kodit gjenetik, merr përgjegjje të njëjtë nga të gjithë ata. Leslie E. Orgel për shembull, një nga biokimistët evolucionistë më të njohur të kohës sonë, ofron përgjegjen në vazhdim:

Ne nuk i kuptojmë as edhe tiparet e përgjithshme të origjinës së kodit gjenetik…Ky është aspekti më enigmatik i problemit të origjinës së jetës dhe mund të nevojiten zbulime të mëdha konceptuale apo eksperimentale para se të bëjmë ndonjë progres thelbësor në këtë drejtim.

Kështu mbesin krejt të stepur ata që pohojnë se miliona faqe, apo biliona pjesë informatash janë shkruar nga rastësia. Ashtu si secili libër apo pjesë informate ka autorin apo pronarin e tij, njësoj e kanë edhe informatat në ADN: dhe ai Krijues është Zoti ynë, poseduesi i diturisë dhe arsyes superiore e të pafundme.