Shqetėsime ndaj marrjes sė ilaēeve mbi dozė; Parandalimi i sėmundjeve
Administrata amerikane e ushqimeve dhe barnave lėshoi kohėt e fundit njė paralajmėrim qė prindėrit tė mos u japin fėmijėve ilaēe kundėr tė ftohurit pa njė miratim nga mjeku. Shqetėsimet vijnė nga njė studim dy vjeēar mes 1 mijė e 500 fėmijėve tė cilėt u shtruan nė spital pasi kishin marrė shurup kundėr tė ftohurit.
Ilaēet kundėr kollės dhe tė ftohurit nė formė shurupi mund tė gjenden thuajse kudo nėpėr farmaci. Shumė prej etiketave qė shoqėrojnė shishet e kėtyre ilaēeve i paralajmėrojnė prindėrit tė mos u japin shurup fėmijėve nėn moshėn dy vjeē. Disa barna tė tjera tė ngjashme e shtyjnė kufirin e kėsaj moshe deri nė 6 vjeē. Paralajmėrimi i agjencisės amerikane tė ushqimeve dhe ilaēeve erdhi pasi shumė mjekė pediatėr kishin shprehur shqetėsim se prindėrit nuk u kushtonin rėndėsi ose nuk i lexonin kėshillat e shtypura me shkronje tė imta nė paketat e ilaēeve. Mjekja Lisa Thornton pranė sipatalit Schwab nė Ēikago, thotė se prindėrit duhet tė tregohen tė kujdesshėm rreth ilaēeve qė u japin fėmijėve tė tyre. Ajo thotė se ēdo ilaē ėshtė i dėmshėm nėse jepet mbi dozėn e rekomanduar dhe pėr fėmijėt kėshillohet dhėnia e dozės minimale. Agjencia pėr ushqime dhe ilaēe e bėri kėtė paralajmėrim pasi qėndra pėr kontrollin dhe parandalimin e sėmundjeve shqyrtoi nga viti 2004 deri nė 2005 tė dhėnat mjekėsore tė rreth 1 mijė e 500 fėmijėve. Nga studimi doli se 3 fėmijė nėn dy vjeē kishin vdekur nga dhėnia e dozave mė tė mėsha sesa ishin rekomanduar nga mjeku. Atyre u ishte dhėnė mbi dozė ilaēi pseudo-ephedrine (sodo-efedrin), njė ilaē qė pėrdoret pėr zhbllokimin e sinuseve. Mjekja Janet Serwin pranė qėndrės mjekėsore Johns Hopkins nė Baltimor thotė se sodo-efedrini ka disa efekte anėsore si pėr shembull, shtimin e rrahjeve tė zemrės dhe rritjen e presionit tė gjakut. Njė organizatė qė pėrfaqėson prodhuesit e ilaēeve kundėr kollės dhe tė ftohurit kėmbėngul se kėto prodhime janė tė padėmshme, por e pranon se para pėrdorimit, pacientėt duhet tė kėshillohen me mjekun.
Parandalimi i sėmundjeve
Njė studim i botuar kėto ditė nė revistėn e shoqatės amerikane tė mjekėsisė thuhet se ruajtja e shėndetit nuk kushton shumė nėse kihen parasysh disa masa tė thjeshta.
Studim i ri, financuar pjesėrisht nga qėndra amerikane pėr kontrollin dhe parandalimin e sėmundjeve, tregon se me disa masa tė thjeshta njerėzit mund tė parandalojnė njė numėr sėmundjesh. Pėr shembull, studimi tregon se mė pak njerėz do tė vdisnin nga sėmundje tė zemrės nėse ata pėrdorin njė aspirinė nė ditė. Sipas studimit mė pak se 50 pėrqind e amerikanėve tė moshuar marrin ēdo ditė njė aspirinė pėr tė shmangur sėmundje tė zemrės. Nė raport thuhet se nėse ky numėr do tė rritej nė 90 pėrqind, 45 mijė njerėz nė vit do tė jetonin mė gjatė. Kjo shifėr vetėm nė Shtetet e Bashkuara. Njė tjetėr gjė qė njerėzit mund tė bėjnė pėr tė shmangur sėmundjet ėshtė lėnia e duhanit. Megjithėse pėr shumė vetė kjo ėshtė mė lehtė tė thuhet sesa tė bėhet, mjekja Kathelin Tumi pranė qėndrės pėr parandalimin e sėmundjeve thotė se mjekėt mund tė luajnė njė rol tė madh pėr ti bindur njerėzit tė lėnė duhanin. Ajo thotė se mjekėt kanė njė ndikim tek pacientėt e tyre pėr tė vendosur tė lėnė duhanin. Pėr shembull, ata mund tu ofrojnė pacientėve barna ose ndihmė tjetėr pėr ti ndihmuar tė heqin dorė nga duhani. Studimi rekomandon gjithashtu qė njerėzit e moshuar duhet tė vaksinohen ndaj gripit dhe tė kontrollohen rregullisht pėr tė parandaluar kancerin e zorrės sė trashė. Nė Shtetet e Bashkuara mė pak se 50 pėrqind e njerėzve njohin rėndėsinė e kėshillave pėr kontroll rreth kancerit tė zorrės sė trashė dhe mė pak se 37 pėrqind e tė rriturve vaksinohen cdo vit kundėr gripit. Gjithashtu, mė shumė gra mund tė jetojnė mė gjatė e mė mirė nė se kryejnė rregullisht mamograme, pėr zbulimin e herėshėm tė kancerit tė gjirit. Pra studimi tregon se njerėzit mund ti shmangin sėmundjet dhe mund tė jetojnė mė gjatė thjesht duke marrė disa masa parandaluese.
Titulli: Shqetėsime ndaj marrjes sė ilaēeve mbi doze... 
Wed Jan 16, 2008 3:32 am